In de rubriek ’s-Gravenpolder Bizonder besteden we aandacht aan een bijzondere ’s-Gravenpolderse gebeurtenis, een bijzonder gebouw en/of persoon. Nu 50 jaar geleden verloor ons dorp zijn zelfstandigheid en werd het onderdeel van de Gemeente Borsele. Dat ging niet zonder slag of stoot. Krijn van der Maas dook in de archieven en vertelt het volgende:
50 jaar Gemeente Borsele en wat aan de herindeling voorafging
De leden van de laatste gemeenteraad van ‘s-Gravenpolder met burgemeester en gemeentesecretaris in december 1969. Zittend van links naar rechts: wethouder P. Kopmels CHU), wethouder A. Hoogestegcr (SGP), burgemeester jhr. mr. L. P. Quarles van Uff ord, secretaris J. Walrave. Staand: L. J. Fierloos (CHU), M. de Witte (SGP), Joh. Tramper (CHU), Jac. Rijk (KVP) en A. de Kraker (SGP).
Niets nieuws onder de zon
Herindeling werd meestal opgelegd om grotere belangen dan die van de plaatselijke bevolking te dienen. Al in de 18e en 19e eeuw en in en vlak na de oorlogsjaren werd al gesproken over robuustere gemeenten, die slagkracht en importantie zouden moeten hebben. Steeds opnieuw werd door de kleine gemeenten aangegeven dat de eigenheid en zelfstandigheid van de kernen dan zou worden opgeoff erd en er zouden dan kunstmatige gemeenschappen ontstaan zonder binding. Samenwerken op allerlei gebied was een betere oplossing zo zei men. Er is dus niets nieuws onder de zon als het over weerstand gaat.
Samenvoegen in de Zak
Al in 1941 werd gesproken om samen te voegen in Zuid-Beveland. Voor ”de Zak” dacht men over het samenvoegen van de katholieke dorpen Kwadendamme, ’s-Heerenhoek en een deel van Nisse met dan als hoofdkern Ovezande. Dat ketste af. In 1959 kwam een herindelingsplan van de hogere overheden, noodzakelijk vond men vanwege de geplande Deltawerken en het toerisme, maar ook omdat de bestuurskosten te hoog werden (we weten nu dat het nooit goedkoper is geworden) en er geen voldoende kennis en kunde was in de kleine gemeenten.
Grootse plannen
Definitief voorstel kwam in 1965 van overheid en provincie voor samenvoegingen in ons gebied: Goes, Nieuw Borsele, Kapelle en Reimerswaal moest het worden. Reden, robuustheid voor de toekomst, nodig voor de ontwikkeling van het Sloegebied, (Hino Motors, Billiton, en M&T zouden daar komen), het Veerse meer en de Schelde-Rijn verbinding. Let wel, Rotterdam was vol! Ook waren er plannen voor havens en industrie aan de Westerschelde vanaf het Sloegebied tot aan de Biezelingse Ham, want er is daar bereikbaar diep water. Vervolgens een afsluitdam in de Oosterschelde en het inpolderen van het Verdronken land van Zuid-Beveland. Wat betekende dat allemaal voor ons dorp?
Burgerprotest
De toenmalige gemeenteraad had in aanloop naar de herindeling veel werk verzet, vergaderd, geprotesteerd, over grenzen gesproken, overleg gevoerd en ga zo maar door. Nodig, want er was veel burgerprotest, men was bang voor verlies van de zondagsheiliging, grensveranderingen, verlies van eigenheid, enz. Men vond ons dorp ook geografi sch echt een dorp in “de Zak”. De raadsleden van toen: Fierloos, Hoogesteger, Van de Plasse, Kopmels, Op ‘t Hof, De Kraker, Mol, Tramper, Rijk en De Witte, kregen veel op hun bordje. Ze moesten het provinciaal opgelegde voorstel beoordelen en becommentari.ren en er het beste uithalen in het belang van ons dorp. De Raad vond de communicatie van overheid en provincie gebrekkig. Ze vond ook dat 15 kernen te veel was en stelden halvering voor tot een oostelijke gemeente in de Zak van Zuid-Beveland met ons dorp als hoofdkern. Het verhaal gaat dat men toen sprak over een nieuw te vormen gemeente Poelwijk.
Naar de minister
Uiteindelijk ging men met ..n tegenstem toch akkoord met het provinciale voorstel. Tot ontsteltenis vernam men later via de krant dat de minister had besloten ons dorp toch bij Kapelle te voegen. Die gemeente zou dan Nieuw-Kapelle gaan heten. De houding van “over ons en zonder ons” vond de raad schandalig. Men bleef standvastig tegen inlijving bij Kapelle en tegen de hele gang van zaken. Na een spoedvergadering werd burgemeester Quarles van Ufford opgedragen dit persoonlijk mee te delen aan de minister. Dat gebeurde en het kwam goed. Uiteindelijk is het geworden zoals het nu is: ’s-Gravenpolder al 50 jaar lang ..n van de grootste van de 15 kernen van de Gemeente Borsele.
KvdM